Bilimsel kategorilerde ödül alan 3 kadın, 2020 Nobel Ödüllerine damgasını vurdu

Nobel Ödüllerinin internet sitesindeki bilgilere göre, 1901 ila 2020 yıllarında kadınlara 58 kez Nobel Ödülü verildi. Marie Curie, 1903 Nobel Fizik ve 1911 Nobel Kimya olmak üzere 2 kez ödüle layık görüldüğü için şimdiye kadar 57 kadına Nobel verildi. Kategorilere bakıldığında kadınlar 17 Barış, 15 Edebiyat, 12 Tıp, 7 Kimya, 4 Fizik ve 2 Ekonomi Ödülü kazandı.

Åžimdiye kadar 57 kadından sadece 23’ü “temel bilimler” olan fizik, kimya ve tıp alanında Nobel’e layık görüldü. 1901-2020’deki dönemde “bilim” kategorisinde 23 kadına verilen ödülden 3’ü bu yıl verildi.

Fransız mikrobiyolog Emmanuelle Charpentier ile ABD’li biyokimyacı Jennifer A. Doudna, Crispr-Cas9 genom düzenleme tekniÄŸinin geliÅŸtirilmesindeki emekleri için Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülürken, Nobel Fizik Ödülü kara deliklerin keÅŸfine katkı saÄŸlayan çalışmalarından dolayı aralarında Amerikalı gök bilimci Andrea Ghez’in de bulunduÄŸu 3 araÅŸtırmacıya verildi.

Nobel Tıp Ödülü ise Hepatit-C virüsünün keÅŸfinden ötürü 3 erkek araÅŸtırmacı arasında paylaÅŸtırıldı. Böylece 2020 Nobel Bilim Ödülleri’nde cinsiyet dağılımı 3 kadın ve 5 erkek ÅŸeklinde gerçekleÅŸti.

Nobel Kimya Ödülü bu yıl, “genom kurgulamasına olanak saÄŸlayan yöntemin geliÅŸtirilmesine katkılarından ötürü” Fransız mikrobiyolog Emmanuelle Charpentier ile ABD’li biyokimyacı Jennifer A. Doudna’ya verildi.

Ä°sveç Kraliyet Bilimler Akademisinden yapılan açıklamada, Charpentier ve Doudna’nın DNA zincirlerini kesmeye ve yeniden birleÅŸtirmeye olanak saÄŸlayan “CRISPR/Cas9” sisteminin geliÅŸtirilmesine katkılarından ötürü ödüle layık görüldüğü belirtildi.

Açıklamada, “hayvanların, bitkilerin ve mikro-organizmaların DNA’larının çok hassas ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirilmesine imkan saÄŸlayan sistemin yaÅŸam bilimleri üzerinde devrim niteliÄŸinde bir etki yarattığı, kanserin ve kalıtsal hastalıkları tedavi etmeye yönelik umutlara katkı saÄŸladığı” belirtildi. 

Bu yılki Nobel Kimya Ödülü, kadın adaylar arasında paylaşılan ilk örnek oldu. Biyokimyacı Charpentier, ödülle ilgili yaptığı açıklamada, “Nobel ödülüne layık görülmemin, bilim yolunda ilerlemek isteyen genç kadınlar için olumlu bir mesaj olmasını ümit ediyorum.” dedi.

Charpentier, bu ödülün bilim kadınlarının yaptıkları araştırma yoluyla da önemli bir etkiye sahip olabileceklerini göstermesine vesile olmasını dilediğini belirtti.

Emmanuelle Charpentier, 1968’de Fransa’da dünyaya geldi. Sorbonne Ãœniversitesinde biyokimya, mikro biyoloji ve genetik eÄŸitimi alan Charpentier, ABD’de New York Ãœniversitesi ve Viyana Ãœniversitesinde klinik çalışmalar yürüttü.

Charpentier, halen Almanya’da Max Planck Enstitüsünün enfeksiyon biyolojisi bölümünün direktörlüğünü yapıyor.

Jennifer A. Doudna, 1964’te ABD’nin Washington kentinde dünyaya geldi. Ponoma Ãœniversitesindeki eÄŸitiminin ardından Harvard Tıp Fakültesinde doktora yaptı. RNA çalışmalarında uzmanlaÅŸan Doudna, halen Kaliforniya Ãœniversitesinde öğretim üyeliÄŸi yapıyor.

Nobel Kimya Ödülü’ne Charpentier ve Doudna’dan önce 5 kadın layık görülmüştü. Marie Curie 1911’de, kızı Irene Joliot-Curie 1935’te, Dorothy Crowfoot Hodgkin 1964’te, Ada Yonath 2009’da ve Frances H. Arnold 2018’de ödülün sahibi olmuÅŸtu.

Andrea Ghez, Nobel Ödülü’ne layık görülmenin sorumluluÄŸunun farkında olduÄŸunu belirterek, “Umarım, fizik alanında çalışan diÄŸer kadınlara da ilham kaynağı olabilirim. Fizik, çok keyif alınabilecek bir alan. EÄŸer bilim konusunda hırslıysanız, tutkularınız varsa yapılacak çok fazla ÅŸey var.” ifadesini kullandı.

1965’te ABD’nin New York ÅŸehrinde doÄŸan Andrea Ghez de ilk kadın astronot olma hayaliyle baÅŸladığı bilim yolculuÄŸunda, Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) fizik dalında lisans ve Kaliforniya Teknoloji Ãœniversitesinde (Caltech) yüksek lisans dereceleri aldı.

Ghez, Hawaii eyaletindeki W. M. Keck Gözlemevindeki optik ve kızılötesi teleskoplarla Sagittarius A bölgesini incelemek üzere çalışmalar yürüttü.

Ödül sahiplerinden Amerikalı gökbilimci Ghez, 1901’den bu yana Fizik Ödülü’nü kazanan 4. kadın oldu. 1903’te Marie Curie, 1963’te Maria Goeppert-Mayer ve 2018’de Dana Strickland ödülün sahibi olmuÅŸtu.